Ankilozan spondilit (AS) kronik, oto-immün bir hastalıktır ve nüfusun % 0.01 ila % 1.8’inde ortaya çıkabilir.
AS, spondiloartrit adı verilen bir hastalık grubunun en sık görülen bir tipi olan inflamatuar (yangılı, iltihaplı) bir artrittir.
Ankilozan spondilitte en sık tutulan eklemler (ağrı ve yangı alanları); sakroiliak eklemler (SI) ve omurgadır. Ayrıca çevresel eklemleri de (kalça, diz, omuz ve diğerleri) etkiler. Gözler, kalp ve akciğer gibi iç organlar da etkilenebilir.
Ankilozan spondilitin sebepleri nelerdir?
- Hastalığın altında yatan sebep tam olarak anlaşılamamıştır.
- Kalıtsal bir hastalık olarak kabul edilir, bu durumu geliştirme riskinin % 90’ı genlere dayanır.
- HLA-B27 pozitifliği genetik etkinin % 20’sini oluşturur.
- Diğer doku bazı doku antijenlerinin de AS’de rol oynadığına inanılmaktadır, bunlar arasında: HLA-B13, HLA-B40, HLA-B47 ve HLA-B51, ancak bunların oranı çok düşüktür.
- AS’li hastalarının % 70’inde (bunların yaklaşık% 5’inde irritabl bağırsak hastalığına (IBD) kadar ilerler) bağırsak mukozası iltihabı olduğu tahmin edilmektedir. Bu da bağırsak iltihabı ile AS gelişimi arasında bir ilişki olduğunu düşündürmektedir.
- Genetik faktörlere ek olarak, bağışıklık reaksiyonu, enfeksiyon ve endokrin anormalliklerin de AS gelişimi ile ilişkili olabileceği tahmin edilmektedir.
Ankilozan spondilit teşhisi
Bel ve diğer omurga ağrısı çok sayıda sağlık sorununun bir belirtisi olduğundan AS tanısı zordur, ancak tanı aşağıdakileri içeren çeşitli faktörlere dayanmaktadır;
•Kişisel ve aile hikayesi dahil ayrıntılı tıbbi öykü.
• Kapsamlı fizik muayene
Hastalık bulguları aşağıdakiler olabilir;
- Olası omurga deformitesi (bel düzleşmesi ve kamburluk).
- Sakroiliak eklemler palpasyonla ağrılı veya hassas olabilir.
- Lomber ve servikal omurganın hareket açıklığında azalma olur.
- Göğsün genişleme kapasitesi azalır.
- Schober testi lomber fleksiyonu ölçmek için kullanılır; <5 cm fleksiyon (öne eğilme) anormal bir sonuç olarak kabul edilir.
- Hassas, ağrılı ve şişmiş çevresel eklemler (öz. kadınlarda).
- Aşil tendonu ve plantar fasianın yapıştığı yerlerde ağrı ve hassasiyet (entesopati, topuk ağrıları)
- ESR, RF, CRP
- HLA-B27 testi
- Sakroiliak eklem tutulumunu araştırmak için röntgen veya MR içeren görüntüleme çalışmaları,
Bununla birlikte, sakroileitin göstergesi olan radyografik değişiklikler genellikle hastalık sürecinin daha sonraki dönemlerinde ortaya çıktığından başlangıçta MR daha uygundur. İleri dönemlerde Sİ eklem değişiklikleri için radyografi yeterlidir. Bazı durumlarda, hastalar radyografik değişiklikler geliştirmeyebilir.
Ankilozan spondilit neden ağrıya sebep olur?
Sakroiliak eklem etkilenir. Sakroileit (sakroiliak eklemlerden birinin veya her ikisinin iltihabı) ve spondilit (omurların iltihabı) AS hastalarında inflamatuar bel ağrısına sebep olur. Enflamatuar bel ağrısı erken yaşlarda başlar, erkeklerde daha yaygındır, egzersizle azalır istirahatle artar.
İlerlemiş vakalarda, inflamasyon fibrozise ve kalsifikasyona yol açabilir, bu da omurgada esneklik kaybına ve omurga eklemlerini kaynaşmasına sebep olabilir. Bu ayrıca sertlik ve ağrıya neden olur.
Ankilozan spondilit belirtileri
Erken Belirtiler:
• Bel ağrısı
• Entesit (tendon ve bağların kemiğe yapışma yerlerinde ağrı ve hassasiyet)
• Ağrı tipik olarak künt ve yaygındır.
• Kifoz ve kötü duruş
• Omurga sertliği (esneklik kaybı)
• Kalça, omuz, diğer çevresel eklemlerde iltihaplanma.
• Sabahın erken saatlerinde 30 dakikadan fazla süren sabah sertliği.
• Ağrı genellikle dinlenme ile daha kötüdür.
Hastalık ilerledikçe semptomlar şiddetlenir, şekil bozuklukları ortaya çıkar;
• Omurga eklemlerin birbiriyle kaynaşması,
• Kronik sırt ağrısı,
• Ağrı tipik olarak her iki tarafta da hissedilir.
• Azalan omurga esnekliği, hareket aralığını azaltır,
• Değişen seviyelerde yorgunluk veya kilo kaybı olabilir,
• Akut ön üveit, göz kızarıklığı, ağrı ve bulanık görme.
Birçok durumda, hastalar semptomlarının akut, ağrılı alevlenmelerini ve ardından semptomların geçici olarak sakinleşmesini yaşarlar.
Ek olarak, bazı hastalarda eklem dışı özellikler ve/veya komplikasyonlar olabilir;
• Yorgunluk
• Yüksek osteoporoz ve vertebral kırık riski
• Kronik ağrı ve hareketsizlik depresyon ve kaygıya neden olabilir.
• Akciğer fonksiyonu kısıtlanır.
• Rekreasyon faaliyetlerin ve aile yaşamı olumsuz etkilenebilir,
• İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), (batı ülkelerinde AS’li hastaların yaklaşık % 5-10’unda IBD vardır)
• Çene ağrısı; AS hastalarının yaklaşık % 10’unda, zayıflatıcı ve yeme yeteneğine engel olabilen çene ağrısı vardır.
Ankilozan spondilit için tedavisi seçenekleri
AS’nin yönetimi tıp doktorları, romatologları, FTR uzmanlarını, hemşireleri ve fizyoterapistleri içeren multidisipliner bir ekip tarafından yapılmalıdır.
Tedavinin amaçları şunlardır:
• Omurga esnekliğini korumak ve / veya geliştirmek,
• Duruşunuzu korumak ve / veya iyileştirmek
• Semptomları hafifletmek,
• İşlevsel sınırlamaları azaltmak
• Komplikasyonları azaltmak
Tedavi yönetimi şunları içerir:
• NSAID’ler ve TNF-alfa inhibitörleri.
• İnterlökin reseptör blokerleri ve yeni kemik oluşumunu inhibe eden bazı ilaçlar (IL-6 reseptör inhibitörü sarilumab ve wnt sinyal yolu inhibitörleri) artan ilgi görmektedir ve gelecekteki araştırmaların odağı haline gelmiştir.
• İnflamasyon ve ağrıyı hafifletmek için sakroiliak ve periferik eklemlere lokal eklem içi steroid enjeksiyonları önerilebilir.
• Yaşam tarzı değişiklikleri ile ilgili öneriler (sigarayı bırakmak, aktif kalmak, düzenli olmak, genel sağlığı, refahı ve gelişmiş fonksiyonel sonuçları geliştirmek için teşvik edilmelidir).
• Hareketliliği ve duruşu korumak için bireysel egzersiz programı ile fizik tedavi uygulamaları.
• Yaygın ağrı ve sertliği olanlara hidroterapi önerilebilir.
• Günlük yaşam aktivitelerini desteklemek ve gerekli işyeri değişikliklerini yapmak için mesleki terapi.
• AS tedavi edilemediğinde ve şiddetli spinal deformiteler ortaya çıktığında, spinal düzeltme ve total kalça protezi gibi cerrahi tedaviler gerekebilir.
Ankilozan spondilit için egzersiz metodolojisi
Not: Aşağıdaki egzersizlerden herhangi biri ağrı çekmenize sebep oluyorsa, durun ve farklı bir egzersiz deneyin.
• Omurga hareketliliğini korumaya ve / veya geliştirmeye önem vererek egzersiz yapmak, AS’nin optimal yönetimi için çok önemlidir.
• Etkilenen periferik eklemlerin hareketliliğini korumak ve / veya geliştirmek de önemlidir.
• Germe, güçlendirme ve kardiyovasküler uygunluk AS’li hastalar için dengeli bir egzersiz programının önemli bileşenleridir
• Kanıtlar, pilates ve tai chi, solunum egzersizleri ve duruşu korumaya ve bozulan duruşu düzeltmeye etkili egzersiz seçenekleri olduğunu göstermektedir.
Ankilozan spondilit hastalar için egzersizler
1: Kedi ve deve egzersizi;
Bu germe omurganızda biraz hareketlilik sağlamak için harikadır. Bu egzersizden faydalanmak için eklem hareket açıklığının sonuna kadar omurganızı zorlamanız gerekmez, ağrı oluşmasına izin vermeyin. Yavaş ilerleyin ve günde 2-3 defa yaklaşık 10-15 tekrar yapın.
2: Kapı kasasında germe egzersizi
İleri Kafa Duruşu
AS’li çoğu insan kambur bir duruşa sahip olduğundan, kapı çerçevesi gerilmesi üst sırt ve göğüs bölgesini germek için uygundur. Omurganızı zorlamanıza gerek yok, nazikçe yapın. Günde iki defa 10 tekrar, 30 saniye kadar gergin bekleyin.
3: Çocuk duruşu
Bu egzersiz, omurganızı ve omuzlarınızı germek ve harekete geçirmek için uygundur. Yaparken rahatlamaya ve nefes almaya çalışın. 1-3 tekrar yapın ve yaklaşık 10-20 saniye gergin tutun.
4: Y ve T egzersizi
Bu egzersiz, omuzlarınızın ve omurganızın genişlediğini hissetmek için iyi bir hareketlilik egzersizidir. Kollarınızı “Y” harfi gibi uzatın, sonra tekrar “W” harfine getirin. Gün boyunca 10-20 tekrar yapın.
5: Dört ekstremite üzerinde durup, kol ve bacağı çapraz uzatma egzersizi
Bu egzersiz omurga içindir. Omurganızı egzersiz süresi boyunca desteklediğinizden emin olun ve ardından karnınızı desteklerken yavaşça bir bacak ve bir kolu arkaya ve öne doğru uzatın. Yavaş yavaş her iki taraf için 10 ar tekrar yapın.
